HISTORIA
Ponieważ brak jest dokumentów potwierdzających powstanie biblioteki datę jej utworzenia ustalono na podstawie zapisu w księdze inwentarzowej. Prawdopodobnie biblioteka powstała na mocy Dekretu o bibliotekach i opiece nad zbiorami z 17 kwietnia 1946 roku. Pierwszego wpisu do księgi inwentarzowej dokonano w 1949 roku. Jest to książka Bolesława Prusa „Placówka". W ciągu tego roku do księgi wpisano 964 woluminy. Były to książki z literatury pięknej dla dorosłych, dzieci i młodzieży oraz książki popularnonaukowe. Bibliotekę prowadziła Ewerysta Trąbczyńska nauczycielka języka polskiego. Po niej prowadzeniem biblioteki zajął się Tomaszewski. Księgozbiór nie był bogaty. Składały się na niego książki ustawione na dwóch regałach.
Brak jakichkolwiek danych o pracy biblioteki w latach 50-tych dokumentacja biblioteczna prowadzona jest od 1964 roku. Gromadzka Biblioteka Publiczna działała wówczas wraz z czterema punktami bibliotecznymi w Janówku, Karolinach, Kamieniu i Krasnoborkach. Kierownikiem Gromadzkiej Biblioteki była Wanda Szyc. Funkcję tą pełniła do 1991 roku. Drugim pracownikiem do 1988r. była Halina Wielgat. Punkty biblioteczne mieściły się w prywatnych domach osób, które je prowadziły. Punkt biblioteczny w Janówku do 1971 roku prowadziła Rachela Januszkiewicz po niej pracą tą zajęła się Krystyna Murawska. Punkt w Karolinach prowadzili: Romualda Pycz (do 1970r.), Krystyna Bernatowicz (1970 r.), i Walentyna Wierzbicka (od 1971r.). W Kamieniu opiekę nad punktem sprawowała Rozalia Piotrkowska, natomiast w Krasnoborkach 1971 roku Helena Nowicka, po niej obowiązki te przejęła Danuta Sobolewska. W 1968 roku biblioteka utworzyła jeszcze dwa punkty biblioteczne: we wsi Wolne, prowadzili go Wiesław Lulewicz i Danuta Lulewicz oraz Kunisze, w której wypożyczaniem książek do 1970 r. zajęła się Bernadeta Juchniewicz, następnie prowadziła go Stanisława Kozłowska i od 1973 roku Eleonora Szczytko. Księgozbiór punktów bibliotecznych ustawiony był w szafach i wymieniany przez kierownika Gromadzkiej Biblioteki dwa razy w roku.
W 1974 roku utworzono filie biblioteczne w Jaminach, Krasnymborze, Jastrzebnej II i Hucie. Pracownikiem filii biblioteki w Jaminach była Halina Joka, w Krasnymborze Jadwiga Boublej, w Jastrzębnej II - Jadwiga Borkowska, natomiast w Hucie Jadwiga Sadowska. Nadzór merytoryczny nad biblioteką w latach 1975 – 1999 sprawowała Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Marii Konopnickiej w Suwałkach.
W 1991 roku w wyniku reorganizacji placówek bibliotecznych Gminna Biblioteka Publiczna została połączona z Gminnym Ośrodkiem Kultury w Sztabinie. Powołano Wielofunkcyjny Ośrodek Kultury. W wyniku tych zmian zlikwidowano punkty biblioteczne, a filie przekształcono w biblioteki publiczno-szkolne. Pracownicy filii zostali zwolnieni, a na ich miejsca zatrudniono nauczycieli. W 1995 roku nastąpiło ponowne przekształcenie i zniesienie bibliotek publiczno-szkolnych. Przywrócono działalność filii bibliotecznych w Jaminach, Jastrzębnej II i Hucie. Nie odzyskano księgozbioru biblioteki publiczno-szkolnej w Krasnymborze. Został on w tamtejszej bibliotece szkolnej z możliwością udostępniania i korzystania miejscowej ludności. W 2000 roku dokonano podziału Wielofunkcyjnego Ośrodka Kultury. Gminna Biblioteka Publiczna ponownie stała się samodzielną jednostką samorządową Urzędu Gminy Sztabin. Obowiązki kierownika przejęła pani Teresa Ryszkiewicz.
Rok 2005 przyniósł kolejne zmiany. Została zlikwidowana filia biblioteczna w Hucie. Księgozbiór zlikwidowanej biblioteki przeniesiono do wyremontowanego pomieszczenia znajdującego się na parterze budynku dawnej szkoły w Hucie i utworzono punkt biblioteczny. Nastąpiła również zmiana w organizacji Gminnej Biblioteki Publicznej. Została ona z dniem 1.01.2005 roku instytucją kultury. Nadano nowy statut oraz regulamin organizacyjny biblioteki. Obecnie działa ona wraz z dwiema filiami w Jaminach i Jastrzębnej Drugiej oraz punktem bibliotecznym w Hucie. Nadzór nad biblioteką sprawuje Wójt Gminy, natomiast nadzór merytoryczny Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku.
W ciągu swojego istnienia biblioteka kilkakrotnie zmieniała lokal. Znajdowała się na piętrze budynku starej gminy, a także w mieszkaniach prywatnych u państwa Chilickich, Szyców, Szczytków i Marciniaków. Obecnie mieści się na parterze budynku starej gminy przy placu K. Brzostowskiego 8. W 2007 roku budynek został gruntownie wyremontowany ze środków Unii Europejskiej w ramach sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004 – 2006”, dlatego też biblioteka posiada bardzo dobre warunki lokalowe. Wyposażona jest w 4 komputery z dostępem do Internetu. Dwa z nich udostępniane są czytelnikom, pozostałe służą do prac biblioteczno–bibliograficznych. Księgozbiór biblioteczny od 2006 roku opracowywany jest w programie komputerowym MAK. Systematycznie jest on wprowadzany do bazy.
Od 2006 roku jednym z zadań statutowych biblioteki jest wydawanie miesięcznika lokalnego „Nasz Sztabiński Dom”. W czasopiśmie tym redagujemy stałą rubrykę „Echo biblioteki”, w której zamieszczane są krótkie recenzje zakupionych nowości wydawniczych. W 2008 w formie dodatku do czasopisma biblioteka wydała też 5 numerów gazetki młodzieżowej „Peryskop”.
Instytucja współpracuje ze stowarzyszeniami i szkołami funkcjonującymi na terenie gminy Sztabin. Efektem tego są gminne konkursy czytelnicze, teatralne, historyczne oraz cykliczny konkurs ortograficzny „Ortografia na śpiewająco” i Przegląd Poezji i Pieśni Patriotycznej „To nasze miejsce, to nasz kraj”. W ramach współpracy z Towarzystwem Przyjaciół Ziemi Sztabińskiej biblioteka opracowała folder „Izba Regionalna Ziemi Sztabińskiej im. Romana Gębicza”, a w ostatnim sezonie zajmowała się oprowadzaniem po Izbie Regionalnej, pomagała w zorganizowaniu ekspozycji „Makatki Kuchenne” oraz w realizacji pozostałych zadań projektu „Ocalić od zapomnienia".
Uczestnicząc jako partner w Programie Integracji Społecznej koordynowanym przez Gminny Ośrodek Kultury w Sztabinie biblioteka opracowała foldery – „Gmina Sztabin Dożynki – Turniej Parafii 2008” oraz „Przeżyjmy to jeszcze raz”, oraz w ramach warsztatów dziennikarskich pięć numerów gazetki „Wspólna Sprawa”. Prezentowane w niej były poszczególne punkty aktywności społecznej ich liderzy oraz zajęcia prowadzone w ramach programu.
Jednym z głównym zadań instytucji jest promocja książki i czytelnictwa. Dlatego też aby pozyskiwać najmłodszych czytelników od dwóch lat prowadzone są stałe zajęcia z zerówkowiczami pod hasłem „Czytająca biblioteka”. Zaproszeni goście czytają im bajki, prowadzą z nimi rozmowy. Dzieci wykonują prace plastyczne, kolorują obrazki. W bibliotece prowadzone jest też koło teatralne. Dzieci i młodzież mogą rozwijać zdolności aktorskie. Grupa teatralna swój dorobek prezentowała podczas różnych konkursów, jasełek oraz imprez organizowanych przez bibliotekę.
Ważnym elementem promocji biblioteki są spotkania autorskie. W ostatnim czasie swoją twórczość prezentowali Marta Fox, Krystyna Śmigielska, Bożena Klimaszewska oraz Denis Trusow.
W 2009 roku biblioteka przystąpiła do Programu Rozwoju Bibliotek, którego głównym celem jest pomoc bibliotekom na obszarach wiejskich w przeobrażeniu ich w nowoczesne, wielofunkcyjne centra informacyjne, kulturalne i edukacyjne. Istotną częścią programu jest też wzmacnianie kompetencji i prestiżu zawodowego bibliotekarza poprzez szereg szkoleń. Dzięki programowi filia biblioteczna w Jaminach wyposażona została w dwa komputery, router, urządzenie wielofunkcyjne i aparat cyfrow, filia w Jastrzębnej Drugiej - urządzenie wielofunkcyjne, router i apatat cyfrowy, biblioteka w Sztabinie - laptop, rzutnik i ekran, drukarkę, urządzenie wielofunkcyjne i aparat cyfrowy.
W chwili obecnej biblioteka liczy 34753 woluminy. Księgozbiór ten systematycznie się powiększa dzięki środkom samorządowym, dotacji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz otrzymywanym od czytelników darom.
W swojej codziennej pracy biblioteka stara się być nie tylko instytucją gromadzącą, opracowującą i udostępniającą księgozbiór, ale także punktem animacji kultury, stara się integrować swoich czytelników poprzez często organizowane imprezy kulturalne.
Opracowała Małgorzata Ostrowska na podstawie dostępnej w bibliotece dokumentacji.
